Christian Johann Heinrich Heine (13/12/1797 – 17/2/1856) – nhà thơ, nhà văn Đức, là một trong những nhà thơ lớn nhất của thế kỷ XIX. Tên tuổi của Heine đặt ngang hàng với Goethe, Schiller…
Tiểu sử:
Heinrich Heine sinh ở Düsseldorf, Đức trong gia đình một thương gia gốc Do Thái. Heine học ở các trường Đại học Göttingen, Bonn và Berlin, chịu ảnh hưởng của Hegel. Năm 1825 nhận bằng tiến sĩ luật và hành nghề luật nhưng say mê văn chương, cả thơ ca lẫn văn xuôi. Tác phẩm đầu tay Những bức tranh du lịch (Reisebilder, nhiều tập, xuất bản trong các năm 1826, 1827, 1829, 1831 đã mang lại danh tiếng cho ông và tiếp đấу, ông đã có thể sống được bằng nghề văn. Thành công nаy cho phép Heine cộng tác lâu năm với một nhà xuất bản ở Hamburg. Thời gian nаy ông đi sang Anh tìm kiếm cảm hứng để viết tiếp các tập sau. Quyển thơ đầu tiên Những bài thơ (Gedichte), sáng tác năm 1821, về một tình yêu cuồng si với người em họ Amalie. Tình yêu này đã truyền cảm hứng cho ông viết nên những bài thơ tình hay nhất. Tập Quyển sách những bài ca (Buch der Lieder, 1827) là tuyển tập thơ đầu tiên có đầy đủ các bài thơ ông viết.
Năm 1831. Heine rời Đức, sang Paris, Pháp và sống ở đó cho đến hết đời, ngoại trừ một lần trở lại Đức năm 1843. Ở Pháp, ông đã liên kết với nhóm chủ nghĩa xã hội không tưởng của Count Saint-Simon, người tuyên truyền một thiên đường theo chủ nghĩa quân bình không giai cấp dựa trên những người có tài thực sự. Dù sống ở Pháp nhưng ông sáng tác về nước Đức. Thập niên 1840 ông liên tục cho ra đời những tác phẩm nổi tiếng: Atta Troll: Giấc mộng đêm hè (Atta Troll: Ein Sommernachtstraum, 1847); Thơ Mới (Neue Gedichte, 1844); Nước Đức. Câu chuyện cổ mùa đông (Deutschland, ein Wintermrchen, 1844).
Những năm tháng cuối đời, Heine bị bệnh nằm liệt giường trong suốt 8 năm trời, tuy vậy ông vẫn tiếp tục sáng tác. Bằng chứng là nhiều tuyệt tác của ông được viết trong thời gian này như Romanzero, 1851; Gedichte 1853–1854… Heinrich Heine mất ngày 17 tháng 2 năm 1856 ở Paris, mai táng tại nghĩa trang Montmartre.
Thơ của Heine dễ đọc vì ông biết cách diễn đạt giản dị và ngắn gọn nhưng sâu sắc về ý nghĩa. Với gần 10.000 tác phẩm đủ mọi thể loại, Heine còn là nhà thơ được phổ nhạc nhiều nhất mọi thời đại. Ngoài ra, Heine nổi tiếng là một nhà tiên tri với dòng thơ: “Ở nơi mà người ta đốt sách, rồi họ sẽ đốt người”, ông viết những lời này từ năm 1821, dự báo về cảnh đốt sách và lò thiêu người Do Thái của Đức Quốc xã trong thế chiến II.
Những tác phẩm chính:
– Quyển sách những
bài ca (Buch der Lieder, 1827)
– Những bức tranh du
lịch (Reisebilder)
Tập 1–
Du lịch Harz (Die Harzreise, 1826)
Tập 2 –
Biển Bắc (Nordsee) và Ý tưởng. Sách Le Grand (Ideen. Das Buch Le Grand, 1827)
Tập 3 –
Du lịch từ Munich đến Genoe (Reise von München nach Genua) và Bồn tắm Lucca
(Die Bäder von Lucca, 1829)
Tập 4 –
Thành phố Lucca (Die Stadt Lucca) và Những trích đoạn Anh (Englische Fragmente,
1831)
– Thơ Mới (Neue
Gedichte, 1844)
– Nước Đức. Câu
chuyện cổ mùa đông (Deutschland,
ein Wintermrchen, 1844).
– Atta Troll: Giấc mộng đêm hè (Atta Troll: Ein Sommernachtstraum, 1847)
– Atta Troll: Giấc mộng đêm hè (Atta Troll: Ein Sommernachtstraum, 1847)
– Romanzero (Romanzero,
1851)
Một số bài thơ
THƯ GỬI MẸ*
(Gửi mẹ tôi,, B. Heine, tên khai sinh là v. Geldern)
Con thích sống ngẩng cao đầu, kiêu hãnh
Và đôi khi ngang bướng đến lạ lùng
Ngay cả nhà vua nếu nhìn mặt con
Thì đôi mắt cũng không hề nhìn xuống.
Nhưng mẹ thân yêu, con xin thừa nhận
Rằng tính con dù bướng bỉnh thế nào
Thì khi bên mẹ âu yếm ngọt ngào
Con vẫn tỏ ra vô cùng ngoan ngoãn.
Có phải đấy vì tâm hồn cao thượng
Trí tuệ thanh cao thâm nhập vào con
Như từ trời xanh làm dịu cõi lòng?
Con xấu hổ vì những việc con làm
Trái tim mẹ đã bao lần u ám?
Nhưng thế rồi vẫn tha thứ cho con.
II
Trong cơn mê, con từ giã mẹ hiền
Để ra đi khắp tận cùng thế giới
Con khát khao và chỉ mong tìm thấy
Một tình yêu và ôm ấp lấy tình.
Con kiếm tình yêu khắp mọi nẻo đường
Chìa bàn tay ra trước từng cánh cửa
Nhưng tình yêu không một ai cho cả
Mà được trao sự căm ghét lạnh lùng.
Vì tình yêu con nhầm lẫn thường xuyên
Kiếm tình yêu nhưng chẳng tìm thấy nó
Con trở về nhà buồn bã cô đơn.
Thì lúc này mẹ đi đến với con
Thứ ánh sáng cháy bừng trong mắt mẹ
Là tình yêu mà con vẫn đi tìm.
_____________
*Mẹ của Heine tên là Peira nhưng tất cả người thân đều gọi bà là Betty, tên khai sinh là Peira van Geldern (1771 – 1859), sau khi lấy chồng là Peira van Geldern Heine. Đây là bài thơ gồm hai bài sonnet có tựa đề là Gửi mẹ tôi,, B. Heine, tên khai sinh là v. Geldern (An meine Mutter, B. Heine, geborne v. Geldern) nhưng chúng tôi đặt theo tên gọi đã quen thuộc là “Thư gửi mẹ” - cũng là một bài thơ rất nổi tiếng ở Việt Nam của Esenin.
Một số bài thơ
THƯ GỬI MẸ*
(Gửi mẹ tôi,, B. Heine, tên khai sinh là v. Geldern)
Con thích sống ngẩng cao đầu, kiêu hãnh
Và đôi khi ngang bướng đến lạ lùng
Ngay cả nhà vua nếu nhìn mặt con
Thì đôi mắt cũng không hề nhìn xuống.
Nhưng mẹ thân yêu, con xin thừa nhận
Rằng tính con dù bướng bỉnh thế nào
Thì khi bên mẹ âu yếm ngọt ngào
Con vẫn tỏ ra vô cùng ngoan ngoãn.
Có phải đấy vì tâm hồn cao thượng
Trí tuệ thanh cao thâm nhập vào con
Như từ trời xanh làm dịu cõi lòng?
Con xấu hổ vì những việc con làm
Trái tim mẹ đã bao lần u ám?
Nhưng thế rồi vẫn tha thứ cho con.
II
Trong cơn mê, con từ giã mẹ hiền
Để ra đi khắp tận cùng thế giới
Con khát khao và chỉ mong tìm thấy
Một tình yêu và ôm ấp lấy tình.
Con kiếm tình yêu khắp mọi nẻo đường
Chìa bàn tay ra trước từng cánh cửa
Nhưng tình yêu không một ai cho cả
Mà được trao sự căm ghét lạnh lùng.
Vì tình yêu con nhầm lẫn thường xuyên
Kiếm tình yêu nhưng chẳng tìm thấy nó
Con trở về nhà buồn bã cô đơn.
Thì lúc này mẹ đi đến với con
Thứ ánh sáng cháy bừng trong mắt mẹ
Là tình yêu mà con vẫn đi tìm.
_____________
*Mẹ của Heine tên là Peira nhưng tất cả người thân đều gọi bà là Betty, tên khai sinh là Peira van Geldern (1771 – 1859), sau khi lấy chồng là Peira van Geldern Heine. Đây là bài thơ gồm hai bài sonnet có tựa đề là Gửi mẹ tôi,, B. Heine, tên khai sinh là v. Geldern (An meine Mutter, B. Heine, geborne v. Geldern) nhưng chúng tôi đặt theo tên gọi đã quen thuộc là “Thư gửi mẹ” - cũng là một bài thơ rất nổi tiếng ở Việt Nam của Esenin.
LỜI NÓI ĐẦU CHO ẤN BẢN THỨ BA*
(Vorrede zur dritten Auflage)
Đó là khu rừng già!
Hoa bồ đề thơm ngát
Và ánh trăng tuyệt đẹp
Làm mê hoặc hồn ta.
Bước đi như ngày ấy
Nghe vang giữa không trung
Họa mi hót về tình
Và nỗi đau tình ái.
Tình yêu và khổ ải
Nước mắt và tiếng cười
Nỗi buồn với niềm vui
Giấc mơ xưa thức dậy.
Bước đi như ngày ấy
Hiện ra trước mắt ta
Một cung điện thật to
Hướng trời cao vòi vọi.
Cửa sổ đóng kín mít
Buồn bã và thê lương
Dường như ở bên trong
Đang trị vì cái chết.
Nhân sư đặt trước cửa**
Sự ham muốn kinh hoàng
Sư tử – mình và chân
Ngực và đầu – phụ nữ.
Người phụ nữ xinh đẹp!
Về dục vọng người trần
Nụ cười trong lặng thầm
Môi im lìm khao khát.
Họa mi cất tiếng hát
Ta không thể cầm lòng
Hôn gương mặt đẹp xinh
Ta như người sắp chết.
Tượng đá bỗng tỉnh giấc
Bắt đầu thổn thức lên
Ừng ực uống nụ hôn
Với vẻ đầy khao khát.
Và uống từng hơi thở
Quyến rũ và ngọt ngào
Sau đó ôm lấy ta
Bằng đôi chân sư tử.
Một nỗi đau đê mê
Và đam mê vô tận
Vừa hôn vừa giơ móng
Cào xé xác thân ta.
Họa mi: “Ôi Nhân sư!
Tình yêu là gì vậy
Sướng vui và khổ ải
Lại hòa quyện vào nhau?
Nhân sư! Hãy bật mí
Một câu đố tuyệt vời
Mà hàng ngàn năm nay
Câu trả lời chẳng có”.
Tất cả những điều này tôi đã có thể kể thành một câu chuyện bằng văn xuôi hay… Nhưng khi một lần nữa đọc lại những bài thơ cũ để sửa chữa một vài chỗ nhân dịp ấn bản lần thứ ba, vần và nhịp điệu lại trở về theo thói quen và tôi viết thành thơ để mở đầu cho “Quyển sách những bài ca” ấn bản lần thứ ba. Hỡi thần Apollo! Nếu những dòng thơ này dở thì xin Ngài vui lòng tha thứ cho tôi… Vì rằng Ngài là vị thần đầy quyền năng và biết rằng tại vì sao trong rất nhiều năm tôi không có điều kiện để viết những lời ngân vang***… Ngài biết rằng tại sao ngọn lửa một thời rực sáng như pháo hoa từng an ủi cả thế giới bỗng được dùng cho những đám cháy nghiêm trọng hơn… Ngài biết rằng tại vì sao ngọn lửa im lặng bây giờ đang gặm nhấm trái tim tôi… Ngài hiểu tôi, hỡi vị thần vĩ đại và tuyệt vời, – Ngài cũng giống như tôi, đem đổi cây đàn lia bằng vàng để lấy cây cung căng và những mũi tên chết chóc… Hẳn Ngài còn nhớ Marsyas, kẻ đã bị Ngài lột da? Điều này xảy ra từ xa xưa và bây giờ vẫn cần lấy làm ví dụ… Hẳn Ngài đang mỉm cười, hỡi người Cha muôn thuở của tôi!
Viết tại Paris ngày 20 tháng 2 năm 1839.
Heinrich Heine.
_________________
*Lời nói đầu cho ấn bản thứ ba của “Quyển sách những bài ca” (1839). Trong ấn bản tiếng Pháp (H. Heine. Poèmes et légendes., 1855.) bài thơ này được đưa vào làm “Khúc dạo đầu” cho tập “Khúc đệm trữ tình”.
***Nhân sư (Sphinx) – là một nhân vật thần thoại biến thái động vật được thể hiện bằng một con sư tử nằm với một cái đầu người phụ nữ. Người Hy Lạp cổ cho là một quái vật nữ, “kẻ bóp cổ”, một nhân vật cổ của thần thoại Hy Lạp.
***Ý Heine nói đến loạt bài viết từ sau Cách mạng tháng Bảy (1830) ở Pháp với những tranh luật gay gắt với các luồng tư tưởng phản động.
****Marsyas – là thần dê trong thần thoại Hy Lạp. Marsyas thách Appollo (thần ánh sáng, chân lý và nghệ thuật trong thần thoại Hy Lạp) thi tài về âm nhạc. Appollo thắng và lột da của Marsyas.
GỬI JENNY
(An Jenny)
Tôi bây giờ đã là ba lăm tuổi
Còn em thì chỉ vừa mới mười lăm
Nhưng mỗi lần nhìn em, Jenny ạ
Giấc mơ xưa lại thức dậy trong lòng!
Vào năm một nghìn tám trăm mười bảy
Tôi gặp một người con gái như em
Mái tóc của nàng giống như em vậy
Giống cả nụ cười, dáng vẻ tự nhiên.
Thế rồi tôi bước vào trường Đại học
Tôi dặn nàng: “Hãy gắng đợi chờ anh
Anh sẽ quay về một ngày gần nhất”
Nàng nói rằng: “Em mãi mãi của anh”.
Ba năm trời học ở Göttingen
Ba năm miệt mài với bao sách luật
Thế rồi một hôm nhận thư biết được
Người yêu của tôi đã bước theo chồng.
Khi đó tháng Năm, khi đó mùa xuân
Những bông hoa nở đầy trong thung lũng
Những con chim đã cất tiếng hót vang
Những con sâu cũng vui đùa trong nắng.
Nhưng tôi buồn, xanh xao và u ám
Vì buồn đau mà sức lực không còn
Chỉ có Chúa Trời may ra thấu tận
Những điều gì tôi đã chịu hằng đêm.
Nhưng tôi phục hồi. Như cây sồi xanh
Vẻ mạnh mẽ hiện trong từng nhánh lá
Giờ mỗi lần nhìn em, Jenny ạ
Giấc mơ xưa lại thức dậy trong lòng!
NHÃ CA
(Das Hohelied)
Thân thể người phụ nữ
Quả là một bài thơ
Do Thượng Đế tạo ra
Từ ngày đầu sáng tạo.
Trong một giờ nào đấy
Ngài đã rất vui mừng
Từ vật liệu đầu tiên
Ngài bắt đầu làm chủ.
Cơ thể người phụ nữ
Quả là một bài ca
Mà lời ca tuyệt vời
Không gì hơn được nữa.
Ý tưởng của Thượng Đế
Chính là chiếc cổ trần
Chính là mái tóc xoăn
Đặt ở trên đầu nhỏ.
Núm vú như nụ hồng
Là bài thơ trào phúng
Đẹp ngoài sự tưởng tượng
Là lạch nhỏ cách ngăn.
Ngài tạo ra cặp đùi
Như làm bằng nhựa dẻo
Đằng sau chiếc lá vả
Là nơi chốn tuyệt vời.
Thơ Ngài không trìu tượng
Có da thịt, tay chân
Biết cười và biết hôn
Bằng bờ môi âu yếm.
Thơ ở trong mọi chỗ
Thơ ở từng bước đi
Trên trán của bài ca
Đẹp đến mức hoàn mỹ.
Con khen Ngài, Thượng Đế
Trước Ngài, xin cúi mình!
So với Nhà thơ Thiên
Con chỉ đồ cẩu thả.
Con muốn chìm – Lạy Chúa!
Trong tác phẩm của Ngài
Suốt cả đêm cả ngày
Con miệt mài nghiên cứu.
Suốt cả đêm cả ngày
Con không ngừng tìm hiểu
Đôi chân con gầy yếu
Vì sự nghiên cứu này.
VẾT THƯƠNG HẠNH PHÚC
(Der Ungläubige)
Khi có em trong tay!
Một niềm vui hạnh phúc
Trong lòng tôi tràn ngập
Những mơ ước diệu kỳ.
Khi có em trong tay!
Tôi hôn lên mái tóc
Mái tóc vàng tuyệt đẹp
Buông xõa trên vai này.
Khi có em trong tay!
Tôi tin rằng hiện thực
Cõi thiên đường hạnh phúc
Ngay trên mặt đất này.
Nhưng như Thánh ngờ vực!
Tôi còn nghi điều này
Khi chưa đặt ngón tay
Vào vết thương hạnh phúc.
____________
*Thánh ngờ vực (Thomas) – tức Thánh Tô-ma tông đồ hay còn gọi là Tô-ma đa nghi hoặc Đi-đi-mô (Didymos). Là một trong 12 tông đồ của Giêsu, Ngài không tin bất cứ điều gì khi không chỉ nhìn tận mặt mà còn phải sờ tận tay (Giăng, 20: 25-28). Đây là một tích trong Kinh Thánh nhưng phải nói rằng sự liên tưởng của Heine là quá hay.
TRÊN BẢO DƯỚI KHÔNG NGHE
(Es hatte mein Haupt die schwarze Frau)
Một cô gái tóc đen
Đưa bàn tay ve vuốt
Mái đầu tôi đã bạc
Nước mắt chảy ròng ròng.
Người tôi bị uốn cong
Nụ hôn làm mù mắt
Héo hon trong đầu óc
Vì những nụ hôn nồng.
Thân tôi như xác chết
Linh hồn bị cầm tù
Trên bảo dưới không nghe
Chẳng biết làm sao được.
Sự bất lực chết tiệt!
Giống như một bầy ruồi
Chỉ đành chịu đựng thôi
Đành nguyện cầu và khóc.
HÌNH DẠNG CỦA NHÂN SƯ
(Die Gestalt der wahren Sphinx)
Hình dạng của Nhân sư*
Gán vào người phụ nữ
Chỉ khác phần phụ là
Thân hình con sư tử.
Bóng đen của cái chết
Đây quả đúng Nhân sư
Câu hỏi không giải ra
Cha của chàng Ê-đíp**.
Cũng may, lời giải đáp
Tôi không đủ sức làm
Nếu không, cả thế gian
Sẽ hoang tàn đổ nát.
___________
*Nhân sư (Sphinx) - là một nhân vật thần thoại biến thái động vật được thể hiện bằng một con sư tử nằm với một cái đầu người phụ nữ. Người Hy Lạp cổ cho là một quái vật nữ, “kẻ bóp cổ”, một nhân vật cổ của thần thoại Hy Lạp.
**Ê-đíp (Oedipus) – là con trai của vua Laius và hoàng hậu Jocasta thành Thebes (Hy Lạp). Từ trước khi chàng ra đời, có một lời sấm cho rằng chàng là người sẽ giết vua cha và cưới mẹ chàng. Vì vậy, Laius lo sợ và ông đã bàn với hoàng hậu là phải giết Oedipus do sợ chàng sẽ giết cha, cưới mẹ. Cuối cùng, Oedipus lại được giấu đi, và được một người khác nuôi ở nơi khác. Khi chàng lớn lên, lúc đó xứ Thebes gặp một tai họa lớn, có một con Nhân sư quái ác thường ra một câu đố oái oăm, ai không trả lời được thì nó xé xác. Vua Laius nghe tin, ông đi tới trả lời câu hỏi của nó, ở đây Oedipus gặp Laius, họ tranh cãi về hướng đi rồi Oedipus giết Laius mà không biết đó là cha mình. Oedipus tiếp tục đi về Thebes và giải phóng vương quốc này bằng cách giải được câu đố của Nhân sư. Chàng được phong làm vua và cưới hoàng hậu Jocasta góa phụ mà không hề biết đó là mẹ mình. Ngày kia, có một hầu cận già của vua Laius đã cho biết câu chuyện. Khi đó hoàng hậu Jocasta tự tử, Oedipus lấy cái trâm trên đầu hoàng hậu mà chọc đui mắt của mình.
VỢ CHỒNG KẺ CẮP
(Schnapphahn und Schnapphenne)
Khi Laura say sưa
Hôn tôi và âu yếm
Thì anh chồng khốn nạn
Lấy sạch tiền của tôi.
Bây giờ túi tôi rỗng
Chẳng lẽ tại Laura
Lẽ thật là cái gì?
Phi-lát đâu cần chứng*.
Thế giới này dối gian
Tôi cần mau từ giã
Sống mà không có tiền
Coi như chết một nửa.
Hỡi những hồn hằng phúc
Tôi muốn về đó ngay
Nơi đó có đủ đầy
Không ai cần ăn cắp.
_______
*Lẽ thật là cái gì? – đây là câu mà quan xét xử Phi-lát hỏi Giêsu trong Kinh Thánh (Giăng, 18: 38).
BÊN KIA SÔNG RANH
Giữa đồng cỏ hoang sơ
Giữa hoa hồng thơm ngát
Láu lỉnh và khù khờ
Yêu nhau theo đủ cách
Trong nghệ thuật tình yêu
Bậc thầy là người Pháp.
Còn chúng ta hiểu nhau
Người Đức chỉ biết ghét
Chất chứa ở trong đầu
Hận thù như thuốc độc
Giá như mà đem rót
Thùng Hai-đơ-béc bé teo*.
________________
*Thùng ở Heidelberg – là một chiếc thùng cực lớn bằng gỗ sồi có dung tích 212.422 lít dùng để ủ rượu vang được đặt ngầm dưới một tòa lâu đài. Đây là một danh thắng nổi tiếng của thành phố Heidelberg.
Thùng Hai-đơ-béc
BẠN TÔI ƠI PHẠM THƯỢNG!
(Welcher Frevel, Freund! Abtrünnig)
Bạn tôi ơi, phạm thượng!
Khi bạn làm điều này:
Bỏ Hanne tròn lẳn
Để yêu Marianne gầy!
Nếu yêu thịt – thì bạn
Được coi là bình thường
Còn phóng đãng với xương
Điều này là ghê tởm.
Quỉ Sa tăng nham hiểm
Đưa ta vào bẫy đây
Giống như người ăn mặn
Bỗng dưng thích ăn chay.
1.EM THÂN YÊU
(Mein süßes Lieb, wenn du im Grab)
Em thân yêu, một mai này em chết
Người ta chôn em trong mộ tối đen
Thì khi đó anh sẽ chui xuống huyệt
Không sợ gì, anh ôm chặt lấy em.
Anh ghì em vào sát ngực và hôn
Lên cái xác lạnh lẽo và câm nín
Anh khóc lên, run rẩy và ngã xuống
Anh cũng trở thành xác chết như em.
Khi đêm đến những âm hồn thức dậy
Họ cùng nhau nhảy múa, cả đám đông.
Nhưng anh và em nằm yên ở đấy
Anh trong vòng tay ôm chặt của em.
Ngày Phán xét kèn gọi những âm hồn
Ai sẽ được lặng yên, ai đau khổ
Nhưng anh và em, hai đứa chẳng cần
Ôm lấy nhau ta nằm yên trong mộ.
2.EM NHƯ BÔNG HOA QUÍ
(Du bist wie eine Blume)
Em như bông hoa quí
Đẹp sáng tỏ, dịu hiền
Anh nhìn em, ngắm nghía
Hồn lại nổi sóng lên.
Hãy cho anh được nhé
Đưa tay đặt lên đầu
Để cầu xin Thượng Đế
Cho em đẹp dài lâu.
3.ĐÔI MẮT EM
(Du hast Diamanten und Perlen)
Em có cả kim cương và ngọc bích
Là những gì thiên hạ vẫn đi tìm
Và em có đôi mắt vô cùng đẹp
Em yêu ơi còn ao ước gì hơn?
Vì đôi mắt của em vô cùng đẹp
Anh gửi về nguyên cả một đoàn quân
Những bài hát của trái tim tha thiết
Em yêu ơi còn ao ước gì hơn?
Trong tim anh, đôi mắt này tuyệt đẹp
Đã đặt vào dấu vết của đau thương
Vì đôi mắt anh sẵn sàng xin chết
Em yêu ơi còn ao ước gì hơn?
4.CON TIM TAI ÁC
(Ich glaub nicht an den Himmel)
Anh không tin thiên đàng
Không tin lời linh mục
Chỉ tin đôi mắt em –
Là bầu trời hạnh phúc.
Anh không tin Chúa Trời
Không tin lời linh mục
Chỉ trái tim em thôi
Không thánh thần nào khác.
Anh không tin những hồn
Bị đày nơi địa ngục
Chỉ tin đôi mắt em
Và con tim tai ác.
5.NGƯỜI ĐANG YÊU
(Wer zum ersten Male liebt)
Ai là kẻ mới biết yêu lần đầu
Cứ đau khổ đi – ngươi là Thượng Đế
Nhưng ai người đã yêu lại lần sau
Còn đau khổ quả là không biết nghĩ.
Tôi đang yêu – tôi người không biết nghĩ
Đi yêu người nhưng người chẳng yêu tôi.
Sao cười tôi, cả mặt trời cũng thế
Tôi cũng cười nhưng cười để chết thôi.
6.EM CHẲNG THẤY ĐÂU
(Sie haben heut Abend Gesellschaft)
Trong nhà em đêm hội
Cửa sổ sáng chói loà
Bóng dáng em sôi nổi
Anh đứng nhìn từ xa.
Nhưng em không nhìn thấy
Anh đang đứng trong đêm
Lại càng không nhìn thấy
Trong mắt anh nỗi buồn.
Con tim yêu đau đớn
Dòng máu nóng tuôn trào
Tim vỡ ra từng mảng…
Em cũng chẳng thấy đâu.
7.SAU ĐÓ – VÀ MỘT MÌNH
(Wenn zwei von einander scheiden)
Hai người trước lúc chia xa
Cùng bắt tay nhau tạm biệt
Cả hai cùng thổn thức
Và những giọt lệ tuôn ra.
Khi chia xa cả em và anh
Hai ta không nức nở
Nhưng nước mắt đau khổ
Đã tuôn ra sau đó – và một mình.
8.ĐI CÙNG ANH
(Entflieh mit mir und sey mein Weib)
Đi cùng anh – em sẽ làm vợ anh
Ở nơi xa lạ và giữa đêm trường
Trong con tim của anh em tìm thấy
Ngôi nhà mẹ cha và cả quê hương.
Nếu không đi thì anh chết ở đây
Trong cô đơn, trong nước mắt đắng cay
Em ở lại trong ngôi nhà cha mẹ
Mà cô đơn như sống ở xứ người.
9.CÂY BỒ ĐỀ
(Auf ihrem Grab, da steht eine Linde)
Cây bồ đề cúi mình trên ngôi mộ
Gió nhẹ nhàng và tiếng hót của chim
Bên ngôi mộ, trên thảm cỏ màu xanh
Có hai người yêu nhau ngồi ở đó.
Cơn gió thổi nhẹ nhàng và đáng sợ
Tiếng hót của chim dịu ngọt, buồn thương
Hai người yêu nhau chỉ biết lặng im
Rồi họ khóc – không biết vì sao nữa.
10.HÃY ĐỂ MÁ EM ÁP SÁT MÁ ANH
(Lehn deine Wang' an meine Wang')
Hãy để má em áp sát má anh
Hai dòng lệ sẽ cùng nhau hòa nhập
Hãy để con tim đến với con tim
Để hai ngọn lửa tình yêu thành một.
Khi hai ngọn lửa tình yêu cháy rực
Dòng nước mắt chờ đợi sẽ trào dâng
Khi vòng tay anh ôm chặt lấy em
Anh chết lặng vì tình yêu khao khát!
11.TẠI VÌ SAO
(Warum sind denn die Rosen so blaß)
Tại vì sao bông hoa hồng tái nhợt
Em thân yêu, em có biết không em?
Tại vì sao hoa tím kia lại rót
Dòng lệ nhạt nhòa vào giữa trời đêm?
Tại vì sao nghe ai oán, u buồn
Chim họa mi hót trong bầu không khí?
Tại vì sao bông hoa vốn mùi hương
Lại như mùi cơ thể nằm trong mộ?
Tại vì sao mặt trời không lan tỏa
Trên ruộng đồng những tia nắng lung linh?
Tại vì sao mặt đất này cau có
Như khóc than, như chịu nỗi cực hình?
Tại vì sao đau đớn cõi lòng anh
Một nỗi buồn khôn tả đang vây lấy?
Tại vì sao, em có biết không em
Khi em bỏ anh mà đi như vậy?
12.TỪ NƯỚC MẮT CỦA ANH
(Aus meinen Tränen sprießen)
Từ nước mắt của anh
Sinh nhiều bông hoa đẹp
Và tiếng thổn thức lòng
Cho họa mi vui hót.
Nếu như em yêu anh
Anh tặng nhiều hoa đẹp.
Bên cửa sổ nhà em
Họa mi vui vẻ hót.
13.THƠ CỦA ANH CÓ ĐỘC
(Vergiftet sind meine Lieder)
Thơ của anh có độc
Sao khác được đâu em?
Và nọc độc của mình
Vào chén anh, em rót.
Thơ của anh có độc
Sao khác được đâu em?
Nhiều rắn trong tim anh
Và cả em, ác thật.
14.BẠN THÂN YÊU
(Teurer Freund, du bist verliebt)
Bạn thân yêu ơi, bạn đã yêu rồi
Nỗi khổ đau mới mẻ đang tìm đến
Trong đầu bạn một màn sương u ám
Nhưng trong con tim của bạn sáng ngời.
Bạn thân yêu ơi, bạn đã yêu rồi
Dù điều này bạn không hề thừa nhận
Nhưng tôi nhìn thấy con tim ánh sáng
Đã chui qua áo của bạn, bạn ơi.
15.ANH ĐÃ KHÓC
(Ich hab im Traum geweinet)
Anh đã khóc trong giấc mơ của mình
Vì thấy em đã nằm yên trong mộ
Anh tỉnh giấc, và bây giờ dòng lệ
Vẫn chảy dài trên đôi má của anh.
Anh đã khóc trong giấc mơ của mình
Vì thấy em không còn yêu anh nữa
Anh tỉnh giấc, và đã khóc nức nở
Khóc thật lâu cho cay đắng cuộc tình.
Anh đã khóc trong giấc mơ của mình
Khi thấy em vẫn yêu anh như thế
Anh tỉnh giấc, và bây giờ dòng lệ
Vẫn chảy thành dòng trên má của anh.
16.ĐI LANG THANG
(Wandere)
Nếu đàn bà bỏ bạn, thì hãy quên
Đừng tin tưởng gì ở lòng chung thủy
Mà tốt nhất là hãy lo gậy bị
Để lên đường, để cất bước lang thang.
Bạn sẽ thấy một hồ nước màu xanh
Những cây liễu cúi mình bên hồ nước
Cho điều bất hạnh của mình, hãy khóc
Một chút và sẽ thấy nhẹ lòng hơn.
Khi bạn đứng trước trùng điệp núi non
Bạn nấc lên, thấy vô cùng ái ngại
Nhưng khi bạn đã đứng trên đỉnh núi
Sẽ nghe ra tiếng kêu của đại bàng.
Và bạn giống như đại bàng ở đó
Bạn bắt đầu lại cuộc sống của mình
Bạn tự do và sẽ cảm thấy rằng
Mất mát vừa rồi là không đáng kể.
17.CHÀNG TRAI YÊU CÔ GÁI
(Ein Jüngling liebt ein Mädchen)
Chàng trai yêu cô gái
Cô lại đi yêu người
Còn người này lại gọi
Cô khác là vợ tôi.
Cô gái thường lấy người
Đầu tiên mà mình gặp
Rồi khổ đau, khóc lóc
Chàng cũng khổ không nguôi.
Câu chuyện này xưa cũ
Nhưng vẫn mới muôn đời
Chuyện xảy ra với ai
Tim vỡ thành hai nửa.
18.HẠNH PHÚC VÀ BẤT HẠNH
(Das Glück ist eine leichte Dirne)
Cô bé Hạnh phúc thì luôn đỏng đảnh
Không khi nào một chỗ chịu ngồi yên
Sửa mớ tóc trên trán bạn vội vàng
Khẽ hôn bạn rồi bỏ đi nhanh chóng.
Cô gái Bất hạnh, trái lại, khiêm tốn
Ôm hôn bạn bằng trái tim yêu thương
Và luôn miệng nói rằng không vội vàng
Ngồi bên giường đan áo len cho bạn.
19.DÒNG ĐỜI
(Weltlauf)
Nếu bạn có rất nhiều
Trời còn cho nhiều nữa.
Nếu có rất ít ỏi
Cái cuối cũng đi tiêu.
Nếu quả bạn rất nghèo
Thì chúng tôi chôn bạn
Đời này chỉ đáng sống
Người có gì đấy thôi.
20.NĂM THÁNG VẪN QUA MAU
(Die Jahre kommen und gehen)
Bao kiếp người đều chết
Năm tháng vẫn qua mau
Chỉ tình yêu không hết
Ngự trong trái tim sầu.
Xin một lần tôi được
Quì xuống dưới bàn chân
Nói một lời rồi chết:
Tôi yêu nàng, madame!
21.HỌ ĐÃ YÊU NHAU
(Sie liebten sich beide, doch keiner)
Họ đã yêu nhau vô cùng thắm thiết
Nhưng hai người đều không muốn gặp nhau
Họ đau khổ vì tình yêu mỏi mệt
Nên hai người ngăn cách bởi niềm đau.
Họ chia tay chỉ còn trong giấc mộng
Cả hai người được nhìn thấy hình nhau
Và tự họ không thể nào biết đến
Một điều rằng họ đã chết từ lâu.
22.HOA HỒNG HOA HUỆ
(Die Rose, die Lilie, die Taube, die Sonne)
Hoa hồng, hoa huệ, bồ câu, mặt trời
Tôi từng yêu nhưng chỉ trong giây lát
Giờ quên hết, chỉ còn lại một người
Đằm thắm, dịu dàng, dịu êm, tinh khiết
Em là niềm vui, em là hạnh phúc
Hoa hồng, hoa huệ, bồ câu, mặt trời
23.BÂY GIỜ TÔI MỚI NÓI
(Es kommt der Tod - jetzt will ich sagen)
Cái chết về. Bây giờ tôi mới nói
Đành bỏ qua thề thốt một lời nguyền
Rằng con tim đã bao năm nhức nhối
Một nỗi buồn mòn mỏi chỉ vì em.
Quan tài đợi. Và bóng đen cau có
Tôi ngủ quên trong giấc ngủ muôn đời
Chỉ mình em, Maria, hãy nhớ
Chỉ mình em khóc thương tiếc cho tôi.
Bàn tay đẹp em nhớ đừng làm hỏng
Chỉ thế thôi số phận của con người
Ai chỉ sống với cuộc đời cao thượng
Khi chết rồi chỉ còn tiếc mà thôi.
24.CÔ GÁI BÊN BỜ BIỂN
(Das Fräulein stand am Meere)
Cô gái bên bờ biển
Đưa mắt nhìn hoàng hôn
Cô thở dài ngao ngán
Nhìn hoàng hôn sắp tàn.
Cô gái ơi đừng khóc
Tất cả sẽ qua mau
Mặt trời chìm phía trước
Rồi thức dậy phía sau.
25.HÃY NGUYỆN CẦU ĐỨC MẸ
(Andre beten zur Madonne)
Hãy nguyện cầu Đức Mẹ
Và hai thánh Phúc Âm*.
Nhưng hôm nay anh chỉ
Cầu mặt trời của anh.
Hỡi mặt trời dịu dàng
Cho anh xin nụ hôn
Hãy cười cùng thi sĩ
Hỡi mặt trời của anh.
______
*Thánh Phaolô và Phêrô (Paul và Peter).
26.SAO TÁI NHỢT HOA HỒNG
(Warum sind denn die Rosen so blaß)
Sao tái nhợt hoa hồng
Vì sao, em có biết?
Sao hoa tím lặng câm
Giữa nội đồng xanh biếc?
Sao tiếng sơn ca hót
Ai oán giữa không trung?
Tại vì sao mùi hương
Nghe như mùi xác chết?
Sao mặt trời âm u
Mặt trời không sưởi ấm?
Sao mặt đất màu xám
Hoang vắng như nấm mồ?
Và sao anh tăm tối?
Em hãy trả lời anh
Tại vì sao em hỡi
Sao em nỡ phụ tình?
27.ĐÔI MÁ EM LÀ HAI ĐÓA HOA HỒNG
(Die blauen Veilchen der Aeugelein)
Đôi má em là hai đóa hoa hồng
Đôi mắt như hoa đừng quên tôi nhé
Đôi bàn tay em trắng như hoa huệ
Trên đời không gì có thể đẹp hơn
Chỉ tiếc rằng con tim em nhỏ bé
Vội héo tàn chỉ trong một vài năm.
28.ÔI VĨNH HẰNG
(Ewigkeit, wie bist du lang)
Ôi Vĩnh hằng, sao mà ngươi dài thế
Ngươi nhiều hơn, so với cả nghìn năm…
Một nghìn năm tôi đã từng đốt cháy
Mà vẫn không tìm ra điểm cuối cùng
Ôi Vĩnh hằng, sao mà ngươi dài thế
Ngươi nhiều hơn, so với cả nghìn năm…
Và cuối cùng quỉ Sa tăng cũng tới
Gặm nhấm tôi cả da thịt và xương.
29.TA MUỐN BÀI HÁT CỦA TA
(Ich wollte, meine Lieder)
Ta ước ao những bài hát của ta
Sẽ trở thành những cánh hoa êm ái
Để ta đem gửi cho người bạn gái
Rồi nàng đưa môi hôn những bài ca.
Ta ước ao những bài hát của ta
Cũng biết cách hôn người ta đằm thắm
Ta gửi bài ca một cách thầm lặng
Cho người dấu yêu nhất của đời ta.
Ta ước ao những bài hát của ta
Sẽ thành những quả đậu non nho nhỏ
Để ta đem nấu món súp đậu đũa
Ngon như chưa ai từng nấu bao giờ.
30.ÁNH TRĂNG
(Wie des Mondes Abbild zittert)
Ánh trăng soi sóng sánh
Trên sóng biển rì rào
Trăng trên trời yên lặng
Và sáng tỏ biết bao.
Em cũng vậy, lặng yên
Đi trên đường sáng tỏ
Nhưng bóng em rung lên
Trong tim này run rẩy.
31.DÙ EM Ở ĐÂU
(Ueberall wo du auch wandelst)
Dù em ở đâu thì anh vẫn thế
Ở khắp nơi, anh vẫn gặp hàng ngày
Em càng muốn xa anh, càng khó dễ
Anh lại càng yêu em đến mê say.
Cơn giận của em làm anh dễ chịu
Trước mặt em anh luống cuống, ngại ngùng.
Nếu em muốn cho anh thôi quấy nhiễu
Hãy nhớ rằng em cần phải yêu anh.
32.NHỮNG BÔNG HOA VƯƠN MÌNH
(Es schauen die Blumen alle)
Những bông hoa vươn mình
Phía ánh mặt trời hướng đến
Và sông gửi từng con sóng
Về phía biển xanh.
Còn tôi, những bài ca của mình
Tôi đem gửi cho người tôi yêu mến
Cả nước mắt, cả những lời đau đớn
Bài ca ơi, hãy mang đến cho nàng.
33.EMMA VI
(Schon mit ihren schlimmsten Schatten)
Tất cả cuối đời trở nên khủng khiếp
Bóng đêm dài đang đi tới rất mau
Hồn mỏi mệt, ta đưa mắt nhìn nhau
Và rồi thở dài và rồi ngáp vặt.
Em đã già, anh lại càng già hơn
Tuổi thanh xuân đâu còn quay trở lại
Em tê tái, anh lại càng tê tái
Còn mùa đông thì còn lạnh lùng hơn.
Đời là thế, kết cục thật đau buồn
Sau những đam mê, điều gì còn lại
Chỉ những mối lo mà chẳng có tình
Sau cuộc đời, cái chết kia sẽ tới.
34.TÔI NGHĨ ĐẾN NHÀ EM
(Wenn ich an deinem Hause)
Tôi nghĩ đến nhà em
Khi đi trên đường phố
Em ơi tôi rất mừng
Thấy em qua cửa sổ.
Đôi mắt nâu của em
Nhìn tôi như dò hỏi:
“Anh là ai, người lạ
Tại vì sao anh buồn?”
Tôi là nhà thơ Đức
Nổi tiếng ở xứ này
Ai nhớ người nổi nhất
Người này nhớ đến tôi.
Có nhiều người như tôi
Đang buồn ở nước Đức
Ai người đau khổ nhất
Hiểu tôi buồn đến đâu”.
35.CHỈ LÀ BÓNG
(Schattenküsse, Schattenliebe)
Đời là bóng – tất cả về cát bụi
Cả nụ hôn, cả cuộc sống, ái tình
Em yêu ơi, liệu em có nghĩ rằng
Những gì đã qua vẫn còn trở lại?
Những gì đã yêu, những gì đã có
Đều là giấc mơ, tiếng động, bóng ma
Và con tim quên lãng tự bao giờ
Và đôi mắt đã từ lâu mê ngủ.
36.SÁNG DẬY TÔI TỰ HỎI
(Morgens steh ich auf und frage)
Sáng dậy tôi tự hỏi:
Em có đến hôm nay?
Chiều tối lại thở dài:
Vậy là em không tới.
Đến đêm không ngủ nổi
Cứ trằn trọc vậy thôi
Trong cơn mơ màng thấy
Tôi thơ thẩn cả ngày.
37.KHI ANH NHÌN MẮT EM
(Wenn ich in deine Augen seh)
Khi anh nhìn mắt em
Nỗi buồn đau biến mất
Khi anh hôn môi em
Anh tin vào cực lạc.
Khi hôn em lên ngực
Anh ngỡ đấy thiên đường
Khi em nói: “Yêu anh”
Bỗng nhiên anh bật khóc.
38.ĐỜI LẮM KẺ HẠ HÀNH
(Sie haben mich gequälet)
Đời lắm kẻ hạ hành
Lắm kẻ làm tôi bực
Người này – vì yêu thương
Người kia – vì thù ghét.
Dùng bánh mì đầu độc
Độc trong cốc thủy tinh
Người này – vì yêu thương
Người kia – vì thù ghét.
Nhưng người làm khổ nhất
Đến ngày tháng tận cùng
Người này chẳng yêu thương
Cũng không hề thù ghét.
39.CÂY TÙNG CÔ ĐƠN
(Ein Fichtenbaum steht einsam)
Một cây tùng cô đơn
Giữa ngọn đồi phương Bắc
Cây tùng đang yên giấc
Giữa tuyết và giá băng.
Tùng mơ thấy cây cọ
Xa xôi ở phương Đông
Lặng lẽ và u buồn
Cháy lên bên vách đá.
40.ANH BIẾT EM YÊU ANH
(Daß du mich liebst, das wußt ich)
Anh biết em yêu anh
Và từ lâu đã rõ
Nhưng khi em thổ lộ
Anh không khỏi giật mình.
Anh trèo lên ngọn núi
Hát ca và vui mừng
Bên biển giờ hoàng hôn
Anh đã tuôn dòng lệ.
Tim anh giống mặt trời
Lửa cháy bừng như thế
To lớn và tráng lệ
Giữa biển tình đang bơi.
41.BỞI VÌ YÊU EM
(Weil ich dich liebe, muß ich fliehend)
Bởi vì yêu em nên anh chạy trốn
Chia ly này – em đừng giận gì anh.
Bởi vì gương mặt của em ngời sáng
Không xứng đôi bên gương mặt u buồn.
Bởi vì yêu em mà anh tái nhợt
Nét hao gầy trên gương mặt của anh
Rồi tới đây anh trở nên khủng khiếp
Anh ra đi – em đừng giận gì anh.
42.NÀNG TIÊN LÔRƠLÂY
(Die Lorelei)
Không hiểu được vì đâu
Mà lòng tôi buồn bã
Câu chuyện từ thời cổ
Cứ vương vấn trong đầu.
Sông Ranh trôi lững lờ
Đêm sắp buông, trời lạnh
Trên núi cao lấp lánh
Ánh nắng buổi chiều tà.
Cô gái đẹp tuyệt trần
Đang ngồi trên mỏm đá
Mái tóc nàng óng ả
Dưới chiếc lược màu vàng.
Vừa chải vừa cất lên
Một khúc ca tình tứ
Giai điệu này quyến rũ
Khiến lòng người xốn xang.
Người trên những chiếc thuyền
Thấy cõi lòng đau khổ
Quên đá ngầm hiểm trở
Chỉ ngước mắt nhìn lên.
Tôi nghĩ những người này
Và bao người đã chết
Chỉ vì mê câu hát
Của nàng Lôrơlây.
_________________
*Nàng tiên Lorelei (hoặc Loreley) là câu chuyện cổ nổi tiếng không chỉ ở Đức mà cả thế giới. Bài thơ này của Heine cũng nổi tiếng không kém.
43.NGƯỜI ĐỜI NGU
(Die Welt ist dumm, die Welt ist blind)
Người đời ngu, có mắt cũng như mù
Và mỗi ngày lại càng thêm ngớ ngẩn
Họ nói rằng em người không đức hạnh
Họ nói rằng em cô bé lẳng lơ.
Người đời ngu, có mắt cũng như mù
Và mãi mãi không làm sao hiểu được
Tình yêu của em làm anh ngây ngất
Và nụ hôn cháy bỏng đến nhường kia.
44.TRONG THÁNG NĂM DỊU DÀNG
(Im wunderschönen Monat Mai)
Trong tháng năm dịu dàng
Khi cây cối nảy mầm
Giữa lòng tôi khi đó
Tình yêu bỗng trào dâng.
Trong tháng năm dịu dàng
Chim cất tiếng hót vang
Với em tôi thổ lộ
Nỗi khao khát của mình.
45.HOA SEN
(Die Lotusblume)
Bông hoa sen dè dặt
Trước mặt trời nóng bừng
Mái đầu hoa cúi thấp
Mơ màng đợi màn đêm.
Chỉ trăng là người tình
Đem ánh sáng của trăng
Thức hoa sen tỉnh dậy
Khoe vẻ đẹp của mình.
Hoa nở bừng, sáng tỏ
Nhìn vào giữa trời đêm
Rồi thổn thức, nức nở
Khóc cho nỗi đau tình.
46.TRÊN ĐÔI CÁNH CỦA BÀI CA
(Auf Flügeln des Gesanges)
Trên đôi cánh của bài ca, em ạ
Em hãy cùng anh nơi ấy ta về
Chốn sông Hằng dưới bầu trời êm ả
Sự diệu kỳ chắp cánh những ước mơ.
Ở nơi đó trong khu vườn màu đỏ
Những bông hoa dưới tia sáng diệu huyền
Và hoa sen dưới trăng vàng lặng lẽ
Đang u sầu vì thương nhớ về em.
Những bông hoa màu tím cười hồn nhiên
Đang ngắm nhìn những vì sao âu yếm
Những bông hồng kể cho nhau câu chuyện
Cổ tích mà thơm ngát những mùi hương.
Và anh sẽ đọc em nghe thơ tình
Giữa những tiếng thì thầm nghe đâu đó
Tựa như lời trong từng con sóng vỗ
Ở đôi bờ êm ả của sông thiêng.
Ở nơi đó anh và em sẽ nằm
Trên thảm cỏ dưới bóng hàng cây cọ
Ta thả hồn cho tình yêu và để
Giấc mơ hạnh phúc hai đứa sẽ thành.
47.TÔI MƠ THẤY
(Mir träumte von einem Königskind)
Tôi mơ thấy con gái của nữ hoàng
Dòng nước mắt trên má nàng tái nhợt
Chúng tôi ngồi dưới hàng cây râm mát
Không ngại ngần, tôi ôm chặt lấy em.
“Anh không cần ngai vàng của cha em
Anh không cần trang sức vàng hay bạc
Không cần vương quốc, không cần gì hết
Anh chỉ muốn em, anh chỉ cần em”.
“Nhưng mà điều này không được rồi anh
Em từ lâu đã nằm yên trong mộ
Chỉ hằng đêm em đến đây là bởi
Vì em yêu anh, vì em yêu anh”.
Xem thêm:
301 bài thơ Song Ngữ
(Vorrede zur dritten Auflage)
Đó là khu rừng già!
Hoa bồ đề thơm ngát
Và ánh trăng tuyệt đẹp
Làm mê hoặc hồn ta.
Bước đi như ngày ấy
Nghe vang giữa không trung
Họa mi hót về tình
Và nỗi đau tình ái.
Tình yêu và khổ ải
Nước mắt và tiếng cười
Nỗi buồn với niềm vui
Giấc mơ xưa thức dậy.
Bước đi như ngày ấy
Hiện ra trước mắt ta
Một cung điện thật to
Hướng trời cao vòi vọi.
Cửa sổ đóng kín mít
Buồn bã và thê lương
Dường như ở bên trong
Đang trị vì cái chết.
Nhân sư đặt trước cửa**
Sự ham muốn kinh hoàng
Sư tử – mình và chân
Ngực và đầu – phụ nữ.
Người phụ nữ xinh đẹp!
Về dục vọng người trần
Nụ cười trong lặng thầm
Môi im lìm khao khát.
Họa mi cất tiếng hát
Ta không thể cầm lòng
Hôn gương mặt đẹp xinh
Ta như người sắp chết.
Tượng đá bỗng tỉnh giấc
Bắt đầu thổn thức lên
Ừng ực uống nụ hôn
Với vẻ đầy khao khát.
Và uống từng hơi thở
Quyến rũ và ngọt ngào
Sau đó ôm lấy ta
Bằng đôi chân sư tử.
Một nỗi đau đê mê
Và đam mê vô tận
Vừa hôn vừa giơ móng
Cào xé xác thân ta.
Họa mi: “Ôi Nhân sư!
Tình yêu là gì vậy
Sướng vui và khổ ải
Lại hòa quyện vào nhau?
Nhân sư! Hãy bật mí
Một câu đố tuyệt vời
Mà hàng ngàn năm nay
Câu trả lời chẳng có”.
Tất cả những điều này tôi đã có thể kể thành một câu chuyện bằng văn xuôi hay… Nhưng khi một lần nữa đọc lại những bài thơ cũ để sửa chữa một vài chỗ nhân dịp ấn bản lần thứ ba, vần và nhịp điệu lại trở về theo thói quen và tôi viết thành thơ để mở đầu cho “Quyển sách những bài ca” ấn bản lần thứ ba. Hỡi thần Apollo! Nếu những dòng thơ này dở thì xin Ngài vui lòng tha thứ cho tôi… Vì rằng Ngài là vị thần đầy quyền năng và biết rằng tại vì sao trong rất nhiều năm tôi không có điều kiện để viết những lời ngân vang***… Ngài biết rằng tại sao ngọn lửa một thời rực sáng như pháo hoa từng an ủi cả thế giới bỗng được dùng cho những đám cháy nghiêm trọng hơn… Ngài biết rằng tại vì sao ngọn lửa im lặng bây giờ đang gặm nhấm trái tim tôi… Ngài hiểu tôi, hỡi vị thần vĩ đại và tuyệt vời, – Ngài cũng giống như tôi, đem đổi cây đàn lia bằng vàng để lấy cây cung căng và những mũi tên chết chóc… Hẳn Ngài còn nhớ Marsyas, kẻ đã bị Ngài lột da? Điều này xảy ra từ xa xưa và bây giờ vẫn cần lấy làm ví dụ… Hẳn Ngài đang mỉm cười, hỡi người Cha muôn thuở của tôi!
Viết tại Paris ngày 20 tháng 2 năm 1839.
Heinrich Heine.
_________________
*Lời nói đầu cho ấn bản thứ ba của “Quyển sách những bài ca” (1839). Trong ấn bản tiếng Pháp (H. Heine. Poèmes et légendes., 1855.) bài thơ này được đưa vào làm “Khúc dạo đầu” cho tập “Khúc đệm trữ tình”.
***Nhân sư (Sphinx) – là một nhân vật thần thoại biến thái động vật được thể hiện bằng một con sư tử nằm với một cái đầu người phụ nữ. Người Hy Lạp cổ cho là một quái vật nữ, “kẻ bóp cổ”, một nhân vật cổ của thần thoại Hy Lạp.
***Ý Heine nói đến loạt bài viết từ sau Cách mạng tháng Bảy (1830) ở Pháp với những tranh luật gay gắt với các luồng tư tưởng phản động.
****Marsyas – là thần dê trong thần thoại Hy Lạp. Marsyas thách Appollo (thần ánh sáng, chân lý và nghệ thuật trong thần thoại Hy Lạp) thi tài về âm nhạc. Appollo thắng và lột da của Marsyas.
GỬI JENNY
(An Jenny)
Tôi bây giờ đã là ba lăm tuổi
Còn em thì chỉ vừa mới mười lăm
Nhưng mỗi lần nhìn em, Jenny ạ
Giấc mơ xưa lại thức dậy trong lòng!
Vào năm một nghìn tám trăm mười bảy
Tôi gặp một người con gái như em
Mái tóc của nàng giống như em vậy
Giống cả nụ cười, dáng vẻ tự nhiên.
Thế rồi tôi bước vào trường Đại học
Tôi dặn nàng: “Hãy gắng đợi chờ anh
Anh sẽ quay về một ngày gần nhất”
Nàng nói rằng: “Em mãi mãi của anh”.
Ba năm trời học ở Göttingen
Ba năm miệt mài với bao sách luật
Thế rồi một hôm nhận thư biết được
Người yêu của tôi đã bước theo chồng.
Khi đó tháng Năm, khi đó mùa xuân
Những bông hoa nở đầy trong thung lũng
Những con chim đã cất tiếng hót vang
Những con sâu cũng vui đùa trong nắng.
Nhưng tôi buồn, xanh xao và u ám
Vì buồn đau mà sức lực không còn
Chỉ có Chúa Trời may ra thấu tận
Những điều gì tôi đã chịu hằng đêm.
Nhưng tôi phục hồi. Như cây sồi xanh
Vẻ mạnh mẽ hiện trong từng nhánh lá
Giờ mỗi lần nhìn em, Jenny ạ
Giấc mơ xưa lại thức dậy trong lòng!
NHÃ CA
(Das Hohelied)
Thân thể người phụ nữ
Quả là một bài thơ
Do Thượng Đế tạo ra
Từ ngày đầu sáng tạo.
Trong một giờ nào đấy
Ngài đã rất vui mừng
Từ vật liệu đầu tiên
Ngài bắt đầu làm chủ.
Cơ thể người phụ nữ
Quả là một bài ca
Mà lời ca tuyệt vời
Không gì hơn được nữa.
Ý tưởng của Thượng Đế
Chính là chiếc cổ trần
Chính là mái tóc xoăn
Đặt ở trên đầu nhỏ.
Núm vú như nụ hồng
Là bài thơ trào phúng
Đẹp ngoài sự tưởng tượng
Là lạch nhỏ cách ngăn.
Ngài tạo ra cặp đùi
Như làm bằng nhựa dẻo
Đằng sau chiếc lá vả
Là nơi chốn tuyệt vời.
Thơ Ngài không trìu tượng
Có da thịt, tay chân
Biết cười và biết hôn
Bằng bờ môi âu yếm.
Thơ ở trong mọi chỗ
Thơ ở từng bước đi
Trên trán của bài ca
Đẹp đến mức hoàn mỹ.
Con khen Ngài, Thượng Đế
Trước Ngài, xin cúi mình!
So với Nhà thơ Thiên
Con chỉ đồ cẩu thả.
Con muốn chìm – Lạy Chúa!
Trong tác phẩm của Ngài
Suốt cả đêm cả ngày
Con miệt mài nghiên cứu.
Suốt cả đêm cả ngày
Con không ngừng tìm hiểu
Đôi chân con gầy yếu
Vì sự nghiên cứu này.
VẾT THƯƠNG HẠNH PHÚC
(Der Ungläubige)
Khi có em trong tay!
Một niềm vui hạnh phúc
Trong lòng tôi tràn ngập
Những mơ ước diệu kỳ.
Khi có em trong tay!
Tôi hôn lên mái tóc
Mái tóc vàng tuyệt đẹp
Buông xõa trên vai này.
Khi có em trong tay!
Tôi tin rằng hiện thực
Cõi thiên đường hạnh phúc
Ngay trên mặt đất này.
Nhưng như Thánh ngờ vực!
Tôi còn nghi điều này
Khi chưa đặt ngón tay
Vào vết thương hạnh phúc.
____________
*Thánh ngờ vực (Thomas) – tức Thánh Tô-ma tông đồ hay còn gọi là Tô-ma đa nghi hoặc Đi-đi-mô (Didymos). Là một trong 12 tông đồ của Giêsu, Ngài không tin bất cứ điều gì khi không chỉ nhìn tận mặt mà còn phải sờ tận tay (Giăng, 20: 25-28). Đây là một tích trong Kinh Thánh nhưng phải nói rằng sự liên tưởng của Heine là quá hay.
TRÊN BẢO DƯỚI KHÔNG NGHE
(Es hatte mein Haupt die schwarze Frau)
Một cô gái tóc đen
Đưa bàn tay ve vuốt
Mái đầu tôi đã bạc
Nước mắt chảy ròng ròng.
Người tôi bị uốn cong
Nụ hôn làm mù mắt
Héo hon trong đầu óc
Vì những nụ hôn nồng.
Thân tôi như xác chết
Linh hồn bị cầm tù
Trên bảo dưới không nghe
Chẳng biết làm sao được.
Sự bất lực chết tiệt!
Giống như một bầy ruồi
Chỉ đành chịu đựng thôi
Đành nguyện cầu và khóc.
HÌNH DẠNG CỦA NHÂN SƯ
(Die Gestalt der wahren Sphinx)
Hình dạng của Nhân sư*
Gán vào người phụ nữ
Chỉ khác phần phụ là
Thân hình con sư tử.
Bóng đen của cái chết
Đây quả đúng Nhân sư
Câu hỏi không giải ra
Cha của chàng Ê-đíp**.
Cũng may, lời giải đáp
Tôi không đủ sức làm
Nếu không, cả thế gian
Sẽ hoang tàn đổ nát.
___________
*Nhân sư (Sphinx) - là một nhân vật thần thoại biến thái động vật được thể hiện bằng một con sư tử nằm với một cái đầu người phụ nữ. Người Hy Lạp cổ cho là một quái vật nữ, “kẻ bóp cổ”, một nhân vật cổ của thần thoại Hy Lạp.
**Ê-đíp (Oedipus) – là con trai của vua Laius và hoàng hậu Jocasta thành Thebes (Hy Lạp). Từ trước khi chàng ra đời, có một lời sấm cho rằng chàng là người sẽ giết vua cha và cưới mẹ chàng. Vì vậy, Laius lo sợ và ông đã bàn với hoàng hậu là phải giết Oedipus do sợ chàng sẽ giết cha, cưới mẹ. Cuối cùng, Oedipus lại được giấu đi, và được một người khác nuôi ở nơi khác. Khi chàng lớn lên, lúc đó xứ Thebes gặp một tai họa lớn, có một con Nhân sư quái ác thường ra một câu đố oái oăm, ai không trả lời được thì nó xé xác. Vua Laius nghe tin, ông đi tới trả lời câu hỏi của nó, ở đây Oedipus gặp Laius, họ tranh cãi về hướng đi rồi Oedipus giết Laius mà không biết đó là cha mình. Oedipus tiếp tục đi về Thebes và giải phóng vương quốc này bằng cách giải được câu đố của Nhân sư. Chàng được phong làm vua và cưới hoàng hậu Jocasta góa phụ mà không hề biết đó là mẹ mình. Ngày kia, có một hầu cận già của vua Laius đã cho biết câu chuyện. Khi đó hoàng hậu Jocasta tự tử, Oedipus lấy cái trâm trên đầu hoàng hậu mà chọc đui mắt của mình.
VỢ CHỒNG KẺ CẮP
(Schnapphahn und Schnapphenne)
Khi Laura say sưa
Hôn tôi và âu yếm
Thì anh chồng khốn nạn
Lấy sạch tiền của tôi.
Bây giờ túi tôi rỗng
Chẳng lẽ tại Laura
Lẽ thật là cái gì?
Phi-lát đâu cần chứng*.
Thế giới này dối gian
Tôi cần mau từ giã
Sống mà không có tiền
Coi như chết một nửa.
Hỡi những hồn hằng phúc
Tôi muốn về đó ngay
Nơi đó có đủ đầy
Không ai cần ăn cắp.
_______
*Lẽ thật là cái gì? – đây là câu mà quan xét xử Phi-lát hỏi Giêsu trong Kinh Thánh (Giăng, 18: 38).
BÊN KIA SÔNG RANH
Giữa đồng cỏ hoang sơ
Giữa hoa hồng thơm ngát
Láu lỉnh và khù khờ
Yêu nhau theo đủ cách
Trong nghệ thuật tình yêu
Bậc thầy là người Pháp.
Còn chúng ta hiểu nhau
Người Đức chỉ biết ghét
Chất chứa ở trong đầu
Hận thù như thuốc độc
Giá như mà đem rót
Thùng Hai-đơ-béc bé teo*.
________________
*Thùng ở Heidelberg – là một chiếc thùng cực lớn bằng gỗ sồi có dung tích 212.422 lít dùng để ủ rượu vang được đặt ngầm dưới một tòa lâu đài. Đây là một danh thắng nổi tiếng của thành phố Heidelberg.
BẠN TÔI ƠI PHẠM THƯỢNG!
(Welcher Frevel, Freund! Abtrünnig)
Bạn tôi ơi, phạm thượng!
Khi bạn làm điều này:
Bỏ Hanne tròn lẳn
Để yêu Marianne gầy!
Nếu yêu thịt – thì bạn
Được coi là bình thường
Còn phóng đãng với xương
Điều này là ghê tởm.
Quỉ Sa tăng nham hiểm
Đưa ta vào bẫy đây
Giống như người ăn mặn
Bỗng dưng thích ăn chay.
(Mein süßes Lieb, wenn du im Grab)
Em thân yêu, một mai này em chết
Người ta chôn em trong mộ tối đen
Thì khi đó anh sẽ chui xuống huyệt
Không sợ gì, anh ôm chặt lấy em.
Anh ghì em vào sát ngực và hôn
Lên cái xác lạnh lẽo và câm nín
Anh khóc lên, run rẩy và ngã xuống
Anh cũng trở thành xác chết như em.
Khi đêm đến những âm hồn thức dậy
Họ cùng nhau nhảy múa, cả đám đông.
Nhưng anh và em nằm yên ở đấy
Anh trong vòng tay ôm chặt của em.
Ngày Phán xét kèn gọi những âm hồn
Ai sẽ được lặng yên, ai đau khổ
Nhưng anh và em, hai đứa chẳng cần
Ôm lấy nhau ta nằm yên trong mộ.
2.EM NHƯ BÔNG HOA QUÍ
(Du bist wie eine Blume)
Em như bông hoa quí
Đẹp sáng tỏ, dịu hiền
Anh nhìn em, ngắm nghía
Hồn lại nổi sóng lên.
Hãy cho anh được nhé
Đưa tay đặt lên đầu
Để cầu xin Thượng Đế
Cho em đẹp dài lâu.
3.ĐÔI MẮT EM
(Du hast Diamanten und Perlen)
Em có cả kim cương và ngọc bích
Là những gì thiên hạ vẫn đi tìm
Và em có đôi mắt vô cùng đẹp
Em yêu ơi còn ao ước gì hơn?
Vì đôi mắt của em vô cùng đẹp
Anh gửi về nguyên cả một đoàn quân
Những bài hát của trái tim tha thiết
Em yêu ơi còn ao ước gì hơn?
Trong tim anh, đôi mắt này tuyệt đẹp
Đã đặt vào dấu vết của đau thương
Vì đôi mắt anh sẵn sàng xin chết
Em yêu ơi còn ao ước gì hơn?
4.CON TIM TAI ÁC
(Ich glaub nicht an den Himmel)
Anh không tin thiên đàng
Không tin lời linh mục
Chỉ tin đôi mắt em –
Là bầu trời hạnh phúc.
Anh không tin Chúa Trời
Không tin lời linh mục
Chỉ trái tim em thôi
Không thánh thần nào khác.
Anh không tin những hồn
Bị đày nơi địa ngục
Chỉ tin đôi mắt em
Và con tim tai ác.
5.NGƯỜI ĐANG YÊU
(Wer zum ersten Male liebt)
Ai là kẻ mới biết yêu lần đầu
Cứ đau khổ đi – ngươi là Thượng Đế
Nhưng ai người đã yêu lại lần sau
Còn đau khổ quả là không biết nghĩ.
Tôi đang yêu – tôi người không biết nghĩ
Đi yêu người nhưng người chẳng yêu tôi.
Sao cười tôi, cả mặt trời cũng thế
Tôi cũng cười nhưng cười để chết thôi.
6.EM CHẲNG THẤY ĐÂU
(Sie haben heut Abend Gesellschaft)
Trong nhà em đêm hội
Cửa sổ sáng chói loà
Bóng dáng em sôi nổi
Anh đứng nhìn từ xa.
Nhưng em không nhìn thấy
Anh đang đứng trong đêm
Lại càng không nhìn thấy
Trong mắt anh nỗi buồn.
Con tim yêu đau đớn
Dòng máu nóng tuôn trào
Tim vỡ ra từng mảng…
Em cũng chẳng thấy đâu.
7.SAU ĐÓ – VÀ MỘT MÌNH
(Wenn zwei von einander scheiden)
Hai người trước lúc chia xa
Cùng bắt tay nhau tạm biệt
Cả hai cùng thổn thức
Và những giọt lệ tuôn ra.
Khi chia xa cả em và anh
Hai ta không nức nở
Nhưng nước mắt đau khổ
Đã tuôn ra sau đó – và một mình.
8.ĐI CÙNG ANH
(Entflieh mit mir und sey mein Weib)
Đi cùng anh – em sẽ làm vợ anh
Ở nơi xa lạ và giữa đêm trường
Trong con tim của anh em tìm thấy
Ngôi nhà mẹ cha và cả quê hương.
Nếu không đi thì anh chết ở đây
Trong cô đơn, trong nước mắt đắng cay
Em ở lại trong ngôi nhà cha mẹ
Mà cô đơn như sống ở xứ người.
9.CÂY BỒ ĐỀ
(Auf ihrem Grab, da steht eine Linde)
Cây bồ đề cúi mình trên ngôi mộ
Gió nhẹ nhàng và tiếng hót của chim
Bên ngôi mộ, trên thảm cỏ màu xanh
Có hai người yêu nhau ngồi ở đó.
Cơn gió thổi nhẹ nhàng và đáng sợ
Tiếng hót của chim dịu ngọt, buồn thương
Hai người yêu nhau chỉ biết lặng im
Rồi họ khóc – không biết vì sao nữa.
10.HÃY ĐỂ MÁ EM ÁP SÁT MÁ ANH
(Lehn deine Wang' an meine Wang')
Hãy để má em áp sát má anh
Hai dòng lệ sẽ cùng nhau hòa nhập
Hãy để con tim đến với con tim
Để hai ngọn lửa tình yêu thành một.
Khi hai ngọn lửa tình yêu cháy rực
Dòng nước mắt chờ đợi sẽ trào dâng
Khi vòng tay anh ôm chặt lấy em
Anh chết lặng vì tình yêu khao khát!
11.TẠI VÌ SAO
(Warum sind denn die Rosen so blaß)
Tại vì sao bông hoa hồng tái nhợt
Em thân yêu, em có biết không em?
Tại vì sao hoa tím kia lại rót
Dòng lệ nhạt nhòa vào giữa trời đêm?
Tại vì sao nghe ai oán, u buồn
Chim họa mi hót trong bầu không khí?
Tại vì sao bông hoa vốn mùi hương
Lại như mùi cơ thể nằm trong mộ?
Tại vì sao mặt trời không lan tỏa
Trên ruộng đồng những tia nắng lung linh?
Tại vì sao mặt đất này cau có
Như khóc than, như chịu nỗi cực hình?
Tại vì sao đau đớn cõi lòng anh
Một nỗi buồn khôn tả đang vây lấy?
Tại vì sao, em có biết không em
Khi em bỏ anh mà đi như vậy?
12.TỪ NƯỚC MẮT CỦA ANH
(Aus meinen Tränen sprießen)
Từ nước mắt của anh
Sinh nhiều bông hoa đẹp
Và tiếng thổn thức lòng
Cho họa mi vui hót.
Nếu như em yêu anh
Anh tặng nhiều hoa đẹp.
Bên cửa sổ nhà em
Họa mi vui vẻ hót.
13.THƠ CỦA ANH CÓ ĐỘC
(Vergiftet sind meine Lieder)
Thơ của anh có độc
Sao khác được đâu em?
Và nọc độc của mình
Vào chén anh, em rót.
Thơ của anh có độc
Sao khác được đâu em?
Nhiều rắn trong tim anh
Và cả em, ác thật.
14.BẠN THÂN YÊU
(Teurer Freund, du bist verliebt)
Bạn thân yêu ơi, bạn đã yêu rồi
Nỗi khổ đau mới mẻ đang tìm đến
Trong đầu bạn một màn sương u ám
Nhưng trong con tim của bạn sáng ngời.
Bạn thân yêu ơi, bạn đã yêu rồi
Dù điều này bạn không hề thừa nhận
Nhưng tôi nhìn thấy con tim ánh sáng
Đã chui qua áo của bạn, bạn ơi.
15.ANH ĐÃ KHÓC
(Ich hab im Traum geweinet)
Anh đã khóc trong giấc mơ của mình
Vì thấy em đã nằm yên trong mộ
Anh tỉnh giấc, và bây giờ dòng lệ
Vẫn chảy dài trên đôi má của anh.
Anh đã khóc trong giấc mơ của mình
Vì thấy em không còn yêu anh nữa
Anh tỉnh giấc, và đã khóc nức nở
Khóc thật lâu cho cay đắng cuộc tình.
Anh đã khóc trong giấc mơ của mình
Khi thấy em vẫn yêu anh như thế
Anh tỉnh giấc, và bây giờ dòng lệ
Vẫn chảy thành dòng trên má của anh.
16.ĐI LANG THANG
(Wandere)
Nếu đàn bà bỏ bạn, thì hãy quên
Đừng tin tưởng gì ở lòng chung thủy
Mà tốt nhất là hãy lo gậy bị
Để lên đường, để cất bước lang thang.
Bạn sẽ thấy một hồ nước màu xanh
Những cây liễu cúi mình bên hồ nước
Cho điều bất hạnh của mình, hãy khóc
Một chút và sẽ thấy nhẹ lòng hơn.
Khi bạn đứng trước trùng điệp núi non
Bạn nấc lên, thấy vô cùng ái ngại
Nhưng khi bạn đã đứng trên đỉnh núi
Sẽ nghe ra tiếng kêu của đại bàng.
Và bạn giống như đại bàng ở đó
Bạn bắt đầu lại cuộc sống của mình
Bạn tự do và sẽ cảm thấy rằng
Mất mát vừa rồi là không đáng kể.
17.CHÀNG TRAI YÊU CÔ GÁI
(Ein Jüngling liebt ein Mädchen)
Chàng trai yêu cô gái
Cô lại đi yêu người
Còn người này lại gọi
Cô khác là vợ tôi.
Cô gái thường lấy người
Đầu tiên mà mình gặp
Rồi khổ đau, khóc lóc
Chàng cũng khổ không nguôi.
Câu chuyện này xưa cũ
Nhưng vẫn mới muôn đời
Chuyện xảy ra với ai
Tim vỡ thành hai nửa.
18.HẠNH PHÚC VÀ BẤT HẠNH
(Das Glück ist eine leichte Dirne)
Cô bé Hạnh phúc thì luôn đỏng đảnh
Không khi nào một chỗ chịu ngồi yên
Sửa mớ tóc trên trán bạn vội vàng
Khẽ hôn bạn rồi bỏ đi nhanh chóng.
Cô gái Bất hạnh, trái lại, khiêm tốn
Ôm hôn bạn bằng trái tim yêu thương
Và luôn miệng nói rằng không vội vàng
Ngồi bên giường đan áo len cho bạn.
19.DÒNG ĐỜI
(Weltlauf)
Nếu bạn có rất nhiều
Trời còn cho nhiều nữa.
Nếu có rất ít ỏi
Cái cuối cũng đi tiêu.
Nếu quả bạn rất nghèo
Thì chúng tôi chôn bạn
Đời này chỉ đáng sống
Người có gì đấy thôi.
20.NĂM THÁNG VẪN QUA MAU
(Die Jahre kommen und gehen)
Bao kiếp người đều chết
Năm tháng vẫn qua mau
Chỉ tình yêu không hết
Ngự trong trái tim sầu.
Xin một lần tôi được
Quì xuống dưới bàn chân
Nói một lời rồi chết:
Tôi yêu nàng, madame!
21.HỌ ĐÃ YÊU NHAU
(Sie liebten sich beide, doch keiner)
Họ đã yêu nhau vô cùng thắm thiết
Nhưng hai người đều không muốn gặp nhau
Họ đau khổ vì tình yêu mỏi mệt
Nên hai người ngăn cách bởi niềm đau.
Họ chia tay chỉ còn trong giấc mộng
Cả hai người được nhìn thấy hình nhau
Và tự họ không thể nào biết đến
Một điều rằng họ đã chết từ lâu.
22.HOA HỒNG HOA HUỆ
(Die Rose, die Lilie, die Taube, die Sonne)
Hoa hồng, hoa huệ, bồ câu, mặt trời
Tôi từng yêu nhưng chỉ trong giây lát
Giờ quên hết, chỉ còn lại một người
Đằm thắm, dịu dàng, dịu êm, tinh khiết
Em là niềm vui, em là hạnh phúc
Hoa hồng, hoa huệ, bồ câu, mặt trời
23.BÂY GIỜ TÔI MỚI NÓI
(Es kommt der Tod - jetzt will ich sagen)
Cái chết về. Bây giờ tôi mới nói
Đành bỏ qua thề thốt một lời nguyền
Rằng con tim đã bao năm nhức nhối
Một nỗi buồn mòn mỏi chỉ vì em.
Quan tài đợi. Và bóng đen cau có
Tôi ngủ quên trong giấc ngủ muôn đời
Chỉ mình em, Maria, hãy nhớ
Chỉ mình em khóc thương tiếc cho tôi.
Bàn tay đẹp em nhớ đừng làm hỏng
Chỉ thế thôi số phận của con người
Ai chỉ sống với cuộc đời cao thượng
Khi chết rồi chỉ còn tiếc mà thôi.
24.CÔ GÁI BÊN BỜ BIỂN
(Das Fräulein stand am Meere)
Cô gái bên bờ biển
Đưa mắt nhìn hoàng hôn
Cô thở dài ngao ngán
Nhìn hoàng hôn sắp tàn.
Cô gái ơi đừng khóc
Tất cả sẽ qua mau
Mặt trời chìm phía trước
Rồi thức dậy phía sau.
25.HÃY NGUYỆN CẦU ĐỨC MẸ
(Andre beten zur Madonne)
Hãy nguyện cầu Đức Mẹ
Và hai thánh Phúc Âm*.
Nhưng hôm nay anh chỉ
Cầu mặt trời của anh.
Hỡi mặt trời dịu dàng
Cho anh xin nụ hôn
Hãy cười cùng thi sĩ
Hỡi mặt trời của anh.
______
*Thánh Phaolô và Phêrô (Paul và Peter).
26.SAO TÁI NHỢT HOA HỒNG
(Warum sind denn die Rosen so blaß)
Sao tái nhợt hoa hồng
Vì sao, em có biết?
Sao hoa tím lặng câm
Giữa nội đồng xanh biếc?
Sao tiếng sơn ca hót
Ai oán giữa không trung?
Tại vì sao mùi hương
Nghe như mùi xác chết?
Sao mặt trời âm u
Mặt trời không sưởi ấm?
Sao mặt đất màu xám
Hoang vắng như nấm mồ?
Và sao anh tăm tối?
Em hãy trả lời anh
Tại vì sao em hỡi
Sao em nỡ phụ tình?
27.ĐÔI MÁ EM LÀ HAI ĐÓA HOA HỒNG
(Die blauen Veilchen der Aeugelein)
Đôi má em là hai đóa hoa hồng
Đôi mắt như hoa đừng quên tôi nhé
Đôi bàn tay em trắng như hoa huệ
Trên đời không gì có thể đẹp hơn
Chỉ tiếc rằng con tim em nhỏ bé
Vội héo tàn chỉ trong một vài năm.
28.ÔI VĨNH HẰNG
(Ewigkeit, wie bist du lang)
Ôi Vĩnh hằng, sao mà ngươi dài thế
Ngươi nhiều hơn, so với cả nghìn năm…
Một nghìn năm tôi đã từng đốt cháy
Mà vẫn không tìm ra điểm cuối cùng
Ôi Vĩnh hằng, sao mà ngươi dài thế
Ngươi nhiều hơn, so với cả nghìn năm…
Và cuối cùng quỉ Sa tăng cũng tới
Gặm nhấm tôi cả da thịt và xương.
29.TA MUỐN BÀI HÁT CỦA TA
(Ich wollte, meine Lieder)
Ta ước ao những bài hát của ta
Sẽ trở thành những cánh hoa êm ái
Để ta đem gửi cho người bạn gái
Rồi nàng đưa môi hôn những bài ca.
Ta ước ao những bài hát của ta
Cũng biết cách hôn người ta đằm thắm
Ta gửi bài ca một cách thầm lặng
Cho người dấu yêu nhất của đời ta.
Ta ước ao những bài hát của ta
Sẽ thành những quả đậu non nho nhỏ
Để ta đem nấu món súp đậu đũa
Ngon như chưa ai từng nấu bao giờ.
30.ÁNH TRĂNG
(Wie des Mondes Abbild zittert)
Ánh trăng soi sóng sánh
Trên sóng biển rì rào
Trăng trên trời yên lặng
Và sáng tỏ biết bao.
Em cũng vậy, lặng yên
Đi trên đường sáng tỏ
Nhưng bóng em rung lên
Trong tim này run rẩy.
31.DÙ EM Ở ĐÂU
(Ueberall wo du auch wandelst)
Dù em ở đâu thì anh vẫn thế
Ở khắp nơi, anh vẫn gặp hàng ngày
Em càng muốn xa anh, càng khó dễ
Anh lại càng yêu em đến mê say.
Cơn giận của em làm anh dễ chịu
Trước mặt em anh luống cuống, ngại ngùng.
Nếu em muốn cho anh thôi quấy nhiễu
Hãy nhớ rằng em cần phải yêu anh.
32.NHỮNG BÔNG HOA VƯƠN MÌNH
(Es schauen die Blumen alle)
Những bông hoa vươn mình
Phía ánh mặt trời hướng đến
Và sông gửi từng con sóng
Về phía biển xanh.
Còn tôi, những bài ca của mình
Tôi đem gửi cho người tôi yêu mến
Cả nước mắt, cả những lời đau đớn
Bài ca ơi, hãy mang đến cho nàng.
33.EMMA VI
(Schon mit ihren schlimmsten Schatten)
Tất cả cuối đời trở nên khủng khiếp
Bóng đêm dài đang đi tới rất mau
Hồn mỏi mệt, ta đưa mắt nhìn nhau
Và rồi thở dài và rồi ngáp vặt.
Em đã già, anh lại càng già hơn
Tuổi thanh xuân đâu còn quay trở lại
Em tê tái, anh lại càng tê tái
Còn mùa đông thì còn lạnh lùng hơn.
Đời là thế, kết cục thật đau buồn
Sau những đam mê, điều gì còn lại
Chỉ những mối lo mà chẳng có tình
Sau cuộc đời, cái chết kia sẽ tới.
34.TÔI NGHĨ ĐẾN NHÀ EM
(Wenn ich an deinem Hause)
Tôi nghĩ đến nhà em
Khi đi trên đường phố
Em ơi tôi rất mừng
Thấy em qua cửa sổ.
Đôi mắt nâu của em
Nhìn tôi như dò hỏi:
“Anh là ai, người lạ
Tại vì sao anh buồn?”
Tôi là nhà thơ Đức
Nổi tiếng ở xứ này
Ai nhớ người nổi nhất
Người này nhớ đến tôi.
Có nhiều người như tôi
Đang buồn ở nước Đức
Ai người đau khổ nhất
Hiểu tôi buồn đến đâu”.
35.CHỈ LÀ BÓNG
(Schattenküsse, Schattenliebe)
Đời là bóng – tất cả về cát bụi
Cả nụ hôn, cả cuộc sống, ái tình
Em yêu ơi, liệu em có nghĩ rằng
Những gì đã qua vẫn còn trở lại?
Những gì đã yêu, những gì đã có
Đều là giấc mơ, tiếng động, bóng ma
Và con tim quên lãng tự bao giờ
Và đôi mắt đã từ lâu mê ngủ.
36.SÁNG DẬY TÔI TỰ HỎI
(Morgens steh ich auf und frage)
Sáng dậy tôi tự hỏi:
Em có đến hôm nay?
Chiều tối lại thở dài:
Vậy là em không tới.
Đến đêm không ngủ nổi
Cứ trằn trọc vậy thôi
Trong cơn mơ màng thấy
Tôi thơ thẩn cả ngày.
37.KHI ANH NHÌN MẮT EM
(Wenn ich in deine Augen seh)
Khi anh nhìn mắt em
Nỗi buồn đau biến mất
Khi anh hôn môi em
Anh tin vào cực lạc.
Khi hôn em lên ngực
Anh ngỡ đấy thiên đường
Khi em nói: “Yêu anh”
Bỗng nhiên anh bật khóc.
38.ĐỜI LẮM KẺ HẠ HÀNH
(Sie haben mich gequälet)
Đời lắm kẻ hạ hành
Lắm kẻ làm tôi bực
Người này – vì yêu thương
Người kia – vì thù ghét.
Dùng bánh mì đầu độc
Độc trong cốc thủy tinh
Người này – vì yêu thương
Người kia – vì thù ghét.
Nhưng người làm khổ nhất
Đến ngày tháng tận cùng
Người này chẳng yêu thương
Cũng không hề thù ghét.
39.CÂY TÙNG CÔ ĐƠN
(Ein Fichtenbaum steht einsam)
Một cây tùng cô đơn
Giữa ngọn đồi phương Bắc
Cây tùng đang yên giấc
Giữa tuyết và giá băng.
Tùng mơ thấy cây cọ
Xa xôi ở phương Đông
Lặng lẽ và u buồn
Cháy lên bên vách đá.
40.ANH BIẾT EM YÊU ANH
(Daß du mich liebst, das wußt ich)
Anh biết em yêu anh
Và từ lâu đã rõ
Nhưng khi em thổ lộ
Anh không khỏi giật mình.
Anh trèo lên ngọn núi
Hát ca và vui mừng
Bên biển giờ hoàng hôn
Anh đã tuôn dòng lệ.
Tim anh giống mặt trời
Lửa cháy bừng như thế
To lớn và tráng lệ
Giữa biển tình đang bơi.
41.BỞI VÌ YÊU EM
(Weil ich dich liebe, muß ich fliehend)
Bởi vì yêu em nên anh chạy trốn
Chia ly này – em đừng giận gì anh.
Bởi vì gương mặt của em ngời sáng
Không xứng đôi bên gương mặt u buồn.
Bởi vì yêu em mà anh tái nhợt
Nét hao gầy trên gương mặt của anh
Rồi tới đây anh trở nên khủng khiếp
Anh ra đi – em đừng giận gì anh.
42.NÀNG TIÊN LÔRƠLÂY
(Die Lorelei)
Không hiểu được vì đâu
Mà lòng tôi buồn bã
Câu chuyện từ thời cổ
Cứ vương vấn trong đầu.
Sông Ranh trôi lững lờ
Đêm sắp buông, trời lạnh
Trên núi cao lấp lánh
Ánh nắng buổi chiều tà.
Cô gái đẹp tuyệt trần
Đang ngồi trên mỏm đá
Mái tóc nàng óng ả
Dưới chiếc lược màu vàng.
Vừa chải vừa cất lên
Một khúc ca tình tứ
Giai điệu này quyến rũ
Khiến lòng người xốn xang.
Người trên những chiếc thuyền
Thấy cõi lòng đau khổ
Quên đá ngầm hiểm trở
Chỉ ngước mắt nhìn lên.
Tôi nghĩ những người này
Và bao người đã chết
Chỉ vì mê câu hát
Của nàng Lôrơlây.
_________________
*Nàng tiên Lorelei (hoặc Loreley) là câu chuyện cổ nổi tiếng không chỉ ở Đức mà cả thế giới. Bài thơ này của Heine cũng nổi tiếng không kém.
43.NGƯỜI ĐỜI NGU
(Die Welt ist dumm, die Welt ist blind)
Người đời ngu, có mắt cũng như mù
Và mỗi ngày lại càng thêm ngớ ngẩn
Họ nói rằng em người không đức hạnh
Họ nói rằng em cô bé lẳng lơ.
Người đời ngu, có mắt cũng như mù
Và mãi mãi không làm sao hiểu được
Tình yêu của em làm anh ngây ngất
Và nụ hôn cháy bỏng đến nhường kia.
44.TRONG THÁNG NĂM DỊU DÀNG
(Im wunderschönen Monat Mai)
Trong tháng năm dịu dàng
Khi cây cối nảy mầm
Giữa lòng tôi khi đó
Tình yêu bỗng trào dâng.
Trong tháng năm dịu dàng
Chim cất tiếng hót vang
Với em tôi thổ lộ
Nỗi khao khát của mình.
45.HOA SEN
(Die Lotusblume)
Bông hoa sen dè dặt
Trước mặt trời nóng bừng
Mái đầu hoa cúi thấp
Mơ màng đợi màn đêm.
Chỉ trăng là người tình
Đem ánh sáng của trăng
Thức hoa sen tỉnh dậy
Khoe vẻ đẹp của mình.
Hoa nở bừng, sáng tỏ
Nhìn vào giữa trời đêm
Rồi thổn thức, nức nở
Khóc cho nỗi đau tình.
46.TRÊN ĐÔI CÁNH CỦA BÀI CA
(Auf Flügeln des Gesanges)
Trên đôi cánh của bài ca, em ạ
Em hãy cùng anh nơi ấy ta về
Chốn sông Hằng dưới bầu trời êm ả
Sự diệu kỳ chắp cánh những ước mơ.
Ở nơi đó trong khu vườn màu đỏ
Những bông hoa dưới tia sáng diệu huyền
Và hoa sen dưới trăng vàng lặng lẽ
Đang u sầu vì thương nhớ về em.
Những bông hoa màu tím cười hồn nhiên
Đang ngắm nhìn những vì sao âu yếm
Những bông hồng kể cho nhau câu chuyện
Cổ tích mà thơm ngát những mùi hương.
Và anh sẽ đọc em nghe thơ tình
Giữa những tiếng thì thầm nghe đâu đó
Tựa như lời trong từng con sóng vỗ
Ở đôi bờ êm ả của sông thiêng.
Ở nơi đó anh và em sẽ nằm
Trên thảm cỏ dưới bóng hàng cây cọ
Ta thả hồn cho tình yêu và để
Giấc mơ hạnh phúc hai đứa sẽ thành.
47.TÔI MƠ THẤY
(Mir träumte von einem Königskind)
Tôi mơ thấy con gái của nữ hoàng
Dòng nước mắt trên má nàng tái nhợt
Chúng tôi ngồi dưới hàng cây râm mát
Không ngại ngần, tôi ôm chặt lấy em.
“Anh không cần ngai vàng của cha em
Anh không cần trang sức vàng hay bạc
Không cần vương quốc, không cần gì hết
Anh chỉ muốn em, anh chỉ cần em”.
“Nhưng mà điều này không được rồi anh
Em từ lâu đã nằm yên trong mộ
Chỉ hằng đêm em đến đây là bởi
Vì em yêu anh, vì em yêu anh”.
Xem thêm:
301 bài thơ Song Ngữ
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét